Tính trung lập và khả năng kiểm chứng

Một kiểu bất đồng thường gặp là khi một người soạn khẳng định rằng một dữ kiện vừa kiểm chứng được vừa có nguồn dẫn, và do đó cần được đưa vào bài.

Đối với các loại bất đồng này, điều quan trọng là cần lưu ý rằng khả năng kiểm chứng được đi song song với tính trung lập, nó không vượt lên trên tính trung lập. Với một nội dung vừa kiểm chứng được vừa được hỗ trợ bởi nguồn đáng tin cậy, người ta có thể dùng nó để make a point hoặc trích dẫn một cách có chọn lọc; tô vẽ nó bằng những từ ngữ tích cực hoặc tiêu cực hơn mức phù hợp; làm cho nó trông quan trọng hơn hoặc đáng nghi ngờ hơn so với cách diễn đạt bởi một thái độ trung lập; đẩy nó ra ngoài lề hoặc nhấn mạnh nó quá mức; miêu tả nó bằng những từ ngữ thiên vị để làm nổi bật hoặc suy yếu nó; hoặc thực hiện các kiểu dẫn lái khác đối với nó.

Tính kiểm chứng được chỉ là một trong các tiêu chí về nội dung. Thái độ trung lập là một quy định cốt lõi của Wikipedia, nó là bắt buộc, không thể thương lượng, và cần phải được tuân theo tại tất cả các bài viết. Việc khẳng định rằng một nội dung là kiểm chứng được và đã có dẫn nguồn không liên quan một chút nào đến các mối quan ngại về sự nhấn mạnh quá mức, sự chọn lọc dữ kiện và từ ngữ không trung lập, và việc đề cao quan điểm của cá nhân. Đây là hai vấn đề khác nhau, và cả hai phải được suy xét đầy đủ khi quyết định xem nội dung đó cần được trình bày như thế nào trong bài.

POV forks

POV fork (rẽ nhánh quan điểm cá nhân) là một cố gắng lách qua quy định Thái độ trung lập bằng cách tạo một bài mới về một chủ đề đã có bài, thường để tránh hoặc để nhấn mạnh các quan điểm hoặc dữ kiện tiêu cực hay tích cực. Nói chung, việc này không được chấp nhận. Quy định được chấp nhận chung là tất cả các dữ kiện và các quan điểm chính về một chủ đề cần được nói đến trong cùng một bài.

Hãy để các dữ kiện tự nói

Karada đã đưa ra lời khuyên sau trong ngữ cảnh bài Saddam Hussein:

Bạn thậm chí không cần nói ông ta là kẻ ác. Đó là lý do tại sao bài về Hitler không bắt đầu bằng câu "Hitler là một người xấu"— chúng ta không cần làm vậy, những gì ông ta đã gây ra buộc tội ông ấy hơn cả ngàn lần. Chúng ta chỉ liệt kê các dữ kiện về Holocaust một cách vô cảm, và những tiếng kêu của người chết làm cho việc chửi rủa trở nên vô nghĩa và không cần thiết. Hãy làm y như vậy: liệt kê các tội ác của Saddam, và dẫn nguồn.

Hãy nhớ rằng có những độc giả không ưa nghe lý luận về đạo đức. Nếu bạn không để cho các dữ kiện tự nói, bạn có thể đẩy độc giả ra xa và làm họ chống lại quan điểm của bạn.

Quy chiếu và chứng minh cho các phát biểu thiên vị

Đôi khi, một khẳng định có xu hướng thiên vị có thể được chỉnh thành một phát biểu trung lập bằng cách quy chiếu (nêu rõ người đưa ra khẳng định ấy) hoặc chứng minh nó.

Ví dụ, "John Doe là cầu thủ bóng chày giỏi nhất" nếu đứng một mình thì chỉ là biểu đạt của một quan điểm. Có một cách làm cho nội dung đó thích hợp với Wikipedia là sửa nó thành một phát biểu về một người có quan điểm như vậy: "Kỹ năng bóng chày của John Doe đã được những chuyên gia như Al Kaline và Joe Torre ca ngợi," miễn là các khẳng định đó là đúng và có thể kiểm chứng được. Mục đích ở đây là quy một quan điểm cho các chuyên gia trong ngành, thay vì chỉ khẳng định quan điểm đó là đúng.

Một cách tiếp cận khác là cung cấp bằng chứng cho khẳng định, bằng cách cung cấp các chi tiết dữ kiện hỗ trợ khẳng định đó: "John Doe đã có số điểm trung bình cao nhất trong suốt các giải từ 2003 đến 2006." Thay vì dùng từ mơ hồ "giỏi nhất", khẳng định trên nói rõ Doe đã giỏi như thế nào.

Có một xu hướng viết lại các phát biểu thiên vị hoặc phát biểu về quan điểm bằng các từ ngữ lập lờ (weasel words): "Nhiều người nghĩ rằng John Doe là cầu thủ bóng chày giỏi nhất." Nhưng các phát biểu dạng này là đối tượng của các chỉ trích hiển nhiên: "Đúng, nhiều người nghĩ vậy, nhưng toàn là những người ngờ nghệch"; và "Bao nhiêu thì là 'nhiều'? Tôi cho là chỉ có 'một vài' người nghĩ vậy!" Bằng cách quy chiếu tuyên bố đó cho một nhân vật nổi tiếng hoặc chứng minh bằng các dữ kiện, bạn có thể tránh các vấn đề này.[3]